Blog 32: Stop met vergelijken! Of toch niet?

Vergelijken heeft geen zin!

Verstandelijk weet ik het natuurlijk wel: ‘Vergelijken heeft geen zin!’ Maar het sluipt er elke keer weer in. Dat vervelende stemmetje in mijn hoofd dat zegt ‘Kijk eens, andere mensen zijn beter af dan ik’. Waarom vergelijk ik dan toch elke keer? Waarom word ik daar doodongelukkig van? En mag dat er ook zijn?

Dat vervelende stemmetje

Misschien heb jij ook zo’n akelig stemmetje in je hoofd dat jou vergelijkt met anderen die volgens jou beter af zijn. Of dat vergelijkt hoe het nu met je gaat ten opzichte van vroeger, voordat het noodlot in jouw leven toesloeg. In de vorm van ernstige ziekte, van jezelf, je partner, kinderen of andere dierbaren, verlies van geliefden aan de dood of aan het leven, verlies van werk, inkomen, woonruimte en ga zo maar door. Daarvoor was je immers fitter, gezonder, sterker, beter, gelukkiger, succesvoller. Door dit stemmetje in je hoofd eindig je vaak in mineur. Ik in ieder geval wel. Ik word er gefrustreerd, boos en verdrietig van.

 

Mijn klagende deel

Naast de optimistische, levenslustige IK, die je in veel van mijn blogs tegen komt, is er ook een andere deel van mij dat graag gezien en gehoord wil worden. Het deel dat vergelijkt, klaagt, jammert en rouwt. Over goede dingen die waren maar niet meer zijn. Over dingen die andere mensen (nog) wel kunnen, doen en hebben en ik niet meer. Meestal laat ik dat vergelijkend, klagende deel niet aan anderen zien, want ik wil anderen daar niet mee belasten.  Wanneer ik weer eens zo’n mistroostige stemming heb, trek ik me het liefst terug en kom pas weer tevoorschijn wanneer het me is gelukt om weer uit m’n negatieve groefje te komen. Maar waarom vergelijk ik dan toch steeds? Ben ik de enige die dat doet?  

 

Lascia ch'io pianga (Händel/ Patricia Petitbon) 

Waarom vergelijken mensen zichzelf met anderen?

In mijn studietijd maakte ik kennis met de  sociale vergelijkingstheorie (Social comparison theory, 1954) van de Amerikaanse sociaalpsycholoog Festinger. Hij onderzocht waarom mensen zichzelf vergelijken: ofwel met meer succesvolle anderen (upward comparison) ofwel met minder succesvolle anderen (downward comparison). Onderliggend is volgens hem onze basisbehoefte tot zelf-evaluatie.

 

SOCIALE VERGELIJKING	Upward comparison	Downward comparison
Positieve effecten	Hoop,  Inspiratie	Dankbaarheid
Negatieve effecten	Ontevredenheid, Jaloezie	Minachting

Sociale vergelijking (Festinger, 1954)

Upward comparison

Vergelijken met meer succesvolle anderen kan je inspireren om een betere, sterkere versie van jezelf te worden. Bijvoorbeeld wanneer jij net als hen ook Olympisch goud wil behalen. Aan upward comparison zit echter ook een risico. Vergelijken met mensen die een beter, succesvoller, gelukkiger leven hebben, kan je ook jaloers, onzeker en somber maken. Daar heb ik af en toe ook last van. Ik ben weliswaar al  bijna 2,5 jaar kankervrij maar wordt nog elke dag geconfronteerd met grenzen aan mijn belastbaarheid. Daarom ben ik soms  verdrietig en jaloers op anderen die zogenaamd beter af zijn. Bijvoorbeeld mensen die nooit ernstig ziek zijn geweest, die geen last hebben van ‘late gevolgen’ zoals ik, die  al jarenlang zonder onderbreking leuke serieuze parttime- of zelfs fulltime banen hebben, die zich langdurig kunnen concentreren en kunnen multitasken zonder moe in hun hoofd te worden, die niet elke middag hoeven te rusten om de dag vol te houden en die ‘s avonds na een drukke werkdag nog fit genoeg zijn om leuke dingen te ondernemen. Dat wil ik ook! 

 

Downward comparison

Door vergelijken met anderen die het slechter hebben daarentegen ga je je meestal een stuk beter voelen. Denk bijvoorbeeld maar eens aan mensen die in een land wonen waar oorlog is, natuurrampen zijn, onvoldoende medicijnen zijn of corrupte regeringen. Ook dichterbij, in mijn eigen omgeving, zijn er mensen die het minder goed hebben dan ik. Bijvoorbeeld mensen die hun kanker niet hebben overleefd, mensen die rouwen over verlies van hun partner of kind aan de dood, mensen die graag willen meedoen op de arbeidsmarkt maar moeite hebben om weer betaald werk te vinden en mensen die al lang wachten op zelfstandige woonruimte maar vanwege de krapte op de woningmarkt nog steeds op kamers wonen etc. Als ik mezelf met hen vergelijk zijn er veel dingen om dankbaar voor te zijn. Het allerbelangrijkste: Ik leef en ik heb lief!

  

Ik wil met niemand ruilen

Door alle vergelijkingen met anderen besef ik des te meer: ik ben niet de enige die geen droomleven heeft. Overal is wat. Dus eigenlijk wil ik met niemand ruilen. Niet met mijn vriendinnen en vrienden die zich in hun drukke, verantwoordelijke banen helemaal het schompes werken, die naast hun werk serieuze mantelzorgtaken hebben voor hoogbejaarde ouders of zieke partners, die wanneer ze thuis komen te moe zijn om nog iets ontspannens te ondernemen. Niet met kennissen die rouwen om dierbaren die hen het afgelopen jaar zijn ontvallen. Niet met leeftijdsgenoten die al een aantal jaren geleden vanwege gezondheidsredenen volledig zijn afgekeurd. En ook niet met mensen die altijd maar druk zijn met sociale events, feesten en verre reizen. Ik moet er niet aan denken. Door al die vergelijkingen ziet mijn eigen leven er opeens een stuk rooskleuriger uit.

 

Vergelijken, balen en klagen mag!

Nu neem ik een besluit: Vergelijken, balen en klagen mag! Want ik ben geen supermens en zit soms, net als anderen, even in een dip. In de natuur schijnt de zon immers ook niet altijd. Soms is het wisselend bewolkt of regent, hagelt of stormt het. Dus ook bij mij. En het gaat ook altijd weer over, soms duurt het iets langer. Ook dat hoort bij mij. All inclusive!

 

En jij?

Vergelijk jij jezelf af en toe ook met mensen die beter af zijn dan jij? En ben je dan net als ik gefrustreerd en verdrietig over wat er allemaal in jouw leven is gebeurd, wat niet meer is en wat niet meer kan? Ook voor jou geldt: Vergelijken, balen en klagen mag. Ook dat hoort bij het leven.  

Levendige groet!

Christa

 

Meer lezen/weten?

·     Festinger, L. Social Comparison Theory (1954): Social comparison refers to the processes by which individuals evaluate their own abilities, opinions, attitudes, feelings, physical features, accomplishments, or any other self-aspect in relation to other individuals and/or groups. https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978-3-319-24612-3_1912

·     Händel, George Friedrich (1711). Lascia ch'io pianga (lied om je te beklagen over je lot). Vertolking: Patricia Petitbon en het Venice Baroque Orchestra (2011). Vertaling:

Laat mij in tranen mijn lot beklagen
En laat mij verlangen naar de vrijheid.
Slechts de barmhartigheid kan deze marteling verlichten.
Moge barmhartigheid de pijn van deze marteling doorbreken.

·     ChristaBlogt: Vraag je je af ‘Wat kan ik doen?’ Lees dan ook mijn blogreeksje over de ingewikkelde vraag ‘Hoe gaat het met je? (HGHMJ):blog 18 https://christablogt.blogspot.com/2021/05/blog-18-ingewikkelde-vraag-deel-1.html   t.m. blog 23 https://christablogt.blogspot.com/2021/08/blog-23-hoe-gaat-het-met-je-2-x-10-tips.html