Voorjaar 2019 kreeg ik voor de 1e keer kanker. Ben daarvoor succesvol behandeld. Sinds medio 2022 is de kanker weer actief. Als ervaringsdeskundige en professional deel ik graag mijn levenslessen en tips over omgaan met kanker. Met lotgenoten, naasten, professionals en andere geinteresseerden. Je bent nooit alleen!
Blog 48: Rouwende vrouw
Link ophalen
Facebook
Twitter
Pinterest
E-mail
Andere apps
Chronische rouw
Eén thema heb ik in mijn blogs tot nu toe slim weten te omzeilen, terwijl het toch dagelijks
in mijn leven aanwezig is: rouw. Misschien omdat het eigenlijk te groot is om
aan te kijken. Met rouw bedoel ik nu niet rouw over verlies van een geliefde,
ouder of kind, verlies van gezondheid en werk of rouw over ‘had ik toen maar,
dan was mijn leven nu anders/beter geweest’, maar rouw over mijn niet geleefde
leven. Over mijn oude leven dat sinds mijn ziekte niet meer is en nooit meer
terugkomt. Ook wel ‘chronische rouw’ of ‘levend verlies’ genoemd (1). Rouw die elke
dag met je meeloopt en pas ophoudt wanneer jij en je ziekte niet meer bestaan.
Stapelverlies
Wanneer je
een chronische of ongeneselijke ziekte hebt, zoals ik, krijg je sowieso met behoorlijk
wat verlies te maken. Vaak op meerdere levensterreinen tegelijkertijd: niet
alleen met verlies van gezondheid, maar ook verlies van werk, van sociale
contacten, van vrijetijdsbesteding en van zingeving. Al met al een flinke
stapel. Bij progressieve ziektes zoals de mijne, zijn deze verliezen bovendien
niet eenmalig. Door het voortschrijden van mijn ziekte loop ik, net als mensen
met bijvoorbeeld progressieve spierziekten, regelmatig tegen nieuwe verliezen
aan. Er zijn steeds meer dingen die niet meer kunnen, die moet ik dus opgeven. Zonder dat ik daar zelf voor hebt
gekozen. Elke keer een stukje terreinverlies.
Dat is verdrietig.
Het went
nooit
Sommige
mensen denken dat levend verlies went, maar op een bepaalde manier went het
nooit. Af en toe overvalt me een gevoel van weemoed naar het leven dat ik
leidde voordat de kanker in mijn lichaam actief werd. Niet dat ik dat laat
merken, maar het is er wel. Het typische van rouw is bovendien dat het je elk
moment van de dag onverwachts kan overvallen. Bijvoorbeeld wanneer een goede
vriendin enthousiast vertelt over haar voorgenomen buitenlandse reis (tsja, dat
zit er voor mij niet meer in) of wanneer ik, geheel tegen mijn eigen logica
over het verloop van mijn chemokuur in, onverwachts weer eens een dag futloos
met darmkrampen op de bank lig. Dan voel ik me verdrietig over dat het lot me
zo’n ander leven heeft toebedeeld als dat ik had verwacht. Terwijl ik mezelf
dat, net als ieder ander, zo had gegund. Maar ja, mijn leven is nu anders
gelopen.
Pre-loss/
anticipatory grief
Behalve chronische
rouw over mijn levensbedreigende ziekte ben ik ook verdrietig over alles wat ik
vanwege mijn voortijdige einde (houdbaarheidsdatum onbekend) niet meer zal
meemaken. Ook wel ‘Pre-loss of anticipatory grief’ genoemd:
‘feeling sad before the occasion occured’ (2). Iets dat meer mensen die ongeneselijk ziek zijn en hun
naasten ervaren.
Geen FOMO
maar GOMO
Jongeren
zouden dit misschien ‘Fear of missing out’(FOMO) noemen, ik noem het GOMO, ‘Grief
of missing out’. Dat verdriet ervaar niet alleen ik, maar ook mijn dierbaren.
Verdriet en rouw over dat ik er over afzienbare tijd niet meer ben en over
alles wat ik daardoor niet meer samen met hen zal maken. En zij niet meer met
mij. Dus voor mij en mijn dochters geen mama bij de afstudeerdiploma-uitreiking,
geen mama om ze te feliciteren met nieuwe banen, geen mama-coach om ze te adviseren
bij lastige werksituaties, geen mama meer te helpen bij verhuizingen, geen mama op hun trouwdag en geen
oma voor mijn (nog niet geconcipieerde) kleinkinderen. Mijn eigen moeder
overleed ook jong, dus ik weet uit ervaring hoe mama-missen voelt.
Ook mijn
vriendinnen, vrienden en familie hebben last van pre-loss verdriet. Ook al praten ze er uit zichzelf niet zo vaak
over. Verdriet over alle dingen die we niet meer met elkaar zullen meemaken en
delen. Met sommigen ben ik al 40 jaar bevriend, maar samen oud worden zit er
voor ons niet meer in. Niet alleen verdrietig voor mij maar ook voor hen. En
dan al die Italië-reisjes die ik nooit meer zal maken en al die andere fijne uitjes
en nog veel meer. Kortom er is voor iedereen veel om over te rouwen. Maar hoe
doe je dat, (samen) leven met je naderende dood in het vooruitzicht?
Rouwen of
verheugen?
In het Doopformulier,
hèt formulier dat in de hervormde en
gereformeerde kerk gebruikt wordt bij de heilige doop van kleine kinderen van
gelovigen, wordt gesproken van ‘leven met een gestadige dood’. Mijn lieve oom, inmiddels
ruim 60 jaar praktiserend gereformeerd predikant, attendeerde me hierop.
Volgens het Christelijke
geloof is ons leven niets meer dan leven met een gestadige dood. Ofwel het
leven als een voortdurend sterven. Met als grootste troost dat wij vanaf onze
geboorte, tijdens ons leven, bij ons sterven en ook daarna verbonden zijn en
blijven met God. ‘Wij leven en sterven verbonden met God onze Heer (DNB. Romeinen 14:8)(3)’.
Zou het
vooruitzicht om na ons sterven voor eeuwig te gaan hemelen in de Heerlijkheid Gods’
daarom niet vooral iets zijn om ons op ter verheugen in plaats van om over te
rouwen? Net zoals we ons zouden kunnen verheugen op het weerzien met alle
dierbaren die ons in de dood zijn voorgegaan? Voor sommige mensen is dit
misschien een troostrijke gedachte. Bij mij overheerst nu echter vooral het
verdriet over verlies van mijn aardse leven en van hen die ik liefheb en achterlaat.
Wie weet komt dat verheugen nog op een later tijdstip? Of kan het beide naast
elkaar bestaan?
Leven en
rouw kunnen goed samen gaan
Wanneer we continu zouden rouwen over onze sterfelijkheid zouden we echter
geen leven meer hebben. Dat is toch niet de bedoeling? Het leven wil immers tot de laatste snik toe geleefd worden!
Dat geldt zowel voor mensen met een aangezegde dood als voor jullie,
lieve/beste doorlevers. Daarom dus deze meer-sporen strategie: Leef het
leven, heb lief en rouw!
Ondanks alle
droefheid over het ‘oude’ leven dat niet meer geleefd kan worden en het
toekomstige leven dat je niet meer zal meemaken, kan je er elke dag opnieuw voor
kiezen om voluit te leven. Binnen de beperkingen die je ziekte je oplegt. Met jezelf en met wie je dierbaar zijn. En om je
daar elke dag naar vermogen vol overgave voor in te zetten. Want nu ben je er
nog. En straks niet meer.
Gun jezelf daarnaast
ook de tijd om te rouwen, geef ruimte aan je verdriet. Solo en samen. Want rouw, in al zijn
gedaantes, pre- en post-loss, hoort ook bij het leven! Doen als of het er niet is, werkt bovendien meestal
averechts. Dan komt het, net als een
boemerang, op een later moment extra hard bij je terug.
Verdrietig
zijn lucht meestal ook op, zo weet ik inmiddels uit ervaring. Na het diepe,
donkere dal en de grote golven van verdriet volgt immers altijd weer het licht.
Hoe klein dan ook. Rouwen helpt bovendien om ons voor te bereiden op het naderende
einde. Samen rouwen verbindt. Daarover
meer in mijn volgende blog.
Tot slot
Terwijl ik
deze blog schrijf denk ik niet alleen aan mijn eigen pre-loss verdriet maar ook aan anderen die nu rouwen: de ouders die vorige week hun dochter van 8 jaar aan uitgezaaide kanker
verloren, de moeder (50 jaar) die tijdens haar buitenlandse vakantie een acute
hartaanval kreeg en dit niet overleefde. Zij laat haar gezin met deels nog
jonge kinderen ‘heartbroken’ achter. En aan een lieve vriendin wiens hoogbejaarde
moeder stervend is. Ook om ons heen is er veel om verdrietig over te zijn. Zoveel afgebroken
levens. Voor allen die rouwen brand ik een kaars 🕯.
God zij met jullie allen!
Lied: The Lord bless you and keep you
(John Rutter, Cambridge Singers, 2004)
Wordt
vervolgd
Meer over
rouwen- Waarom is dat belangrijk en hoe doe je dat?- lees je in mijn volgende
blog (nog even geduld).
Tussen vandaag en morgen zit God zij dank nog een hele tijd!
Heb jij net als
ik last van levend verlies of ben je verdrietig over wat je na jouw overlijden
(of het overlijden van een dierbare samen) niet meer zal meemaken? Wat is jouw manier om te rouwen?
Hartegroet,
Christa
Meer
weten?
(1)Ingelgem, Tine van. Levend verlies. Omgaan met
rouw bij chronische vermoeidheid, ziekte en pijn. Uitgeverij Brave New Books
(2023) https://www.dekunstvanhetziekzijn.be/
Ik respecteer jouw gedachten en gevoelens omtrent de rouw die jij momenteel ervaart in jouw leven. Je kunt het mooi verwoorden, en er zullen mensen zijn die zich hierin herkennen. Ikzelf herken me er, als chronisch zieke, niet in. Ik wil graag reageren op 'Volgens het Christelijke geloof is ons leven niets meer dan leven met een gestadige dood. Ofwel het leven als een voortdurend sterven. Met als grootste troost dat wij vanaf onze geboorte, tijdens ons leven, bij ons sterven en ook daarna verbonden zijn en blijven met God. ‘Wij leven en sterven verbonden met God onze Heer (DNB. Romeinen 14:8)(3)’.
Ik denk dat je met 'Christelijk geloof' een kerkelijk instituut bedoeld, aangezien hetgeen je schrijft niet overeenkomt met wat er in de Bijbel, Gods Woord, staat. Ik lees nergens in de Bijbel dat wij voortdurend sterven. Gelukkig niet. Onze oude, natuurlijke mens, is met Christus gestorven aan het kruis. Christus is als eerste opgestaan (wedergeboren) in een nieuwe Schepping. Ieder mens dat gelooft in Christus, als opgestane Zoon van God, is ook wedergeboren in die nieuwe Schepping, doordat de Geest van God in hem/haar is komen wonen. Samen met Christus gestorven, en mee opgestaan, en mede met Hem in de Hemel gezet (Efeze 2; 6). Als een heel nieuw schepsel. Dat nieuwe leven is voor eeuwig.(Romeinen 8:11) Een gelovige heeft een oude mens, het vlees, dat hier rondloopt, en een nieuwe mens in Christus. Gelovigen zijn dus (geestelijk) met Hem gestorven en opgestaan, en mede met Hem in de Hemel gezet. Nu al. Alleen merken wij daar nog niks van. Pijn, en verdriet, en lijden, en onmacht, en frustratie, zijn inherent aan deze oude Schepping waarin ons vlees, onze oude mens, nog rondloopt. Maar ook al zeggen ons gevoel, en onze gedachten, en bevindingen iets anders; wij als gelovigen, zijn kinderen van God. Hij strooit niet met ziekte, pijn en verdriet. God verzoekt niemand.(Jakobus1:13) Dat kan Hij niet eens; dat is strijdig met Zijn Wezen. Maar Hij gebruikt de verzoekingen wél om ons geloof te beproeven. Dat zal straks Loon oftewel Erfenis opleveren. Hij zorgt voor Zijn kinderen, Hij weet exact wat zij nodig hebben voor de eeuwige toekomst, en zal ze niet beproeven boven hun kunnen. Hij laat ons nooit los. En geen enkel lijden is zinloos. De Heere Jezus heeft in Zijn aardse leven flink geleden. Hij hield dit vol door ‘over het kruis heen te kijken’. Hij keek naar de Heerlijkheid Die Hem te wachten stond. Daarin is Hij mijn voorbeeld. Hij is Zélf mens geweest, dus weet als geen ander hoe ik mij voel. Ik kan al mijn pijn, en moeite, in Zijn Hand geven, in vertrouwen dat Hij zal helpen dragen. Hij bemoedigt mij via Zijn Woord, de Bijbel. En als ik straks sterf, mijn ogen sluit hier in deze stoffelijke wereld, doe ik ze direct weer open in de geestelijke wereld. Daar waar mijn échte leven gaat beginnen. We lopen hier slechts stage, leven is een leerschool. Via vernedering, verhoogd worden, is een Bijbels principe. Via kribbe, kruis naar Kroon.
Lieve Sylvia dank voor je uitgebreide reactie op mijn blog. Ik realiseer me dat het niet slim is om te spreken van 'De Christelijke leer'. Want in het Christelijke geloof zijn verschillende stromingen en uiteenlopende geloofsinterpretaties. Daarmee heb ik mij onbedoeld op glad ijs begeven. Ik wil geenszins de indruk wekken 'de Christelijke waarheid' in pacht te hebben of die te prediken want dat is niet mijn expertise. Ik bewonder de manier waarop jij steun put uit jouw Geloof. Dat probeer ik op mijn manier, maar dan langs een ander pad, ook te doen. Want hoe troostrijk is het dat er Een is die al van ons hield al voordat wij geboren waren en die over ons waakt, over de grenzen van het leven heen. God zij met ons!
Onverwachtse diagnose Het afgelopen jaar was ik ernstig ziek. In het voorjaar van 2019 kreeg ik onverwachts de diagnose eierstokkanker fase 3c, ofwel met uitzaaiingen in het buikvlies. Ik was toen 57 jaar en na een huwelijk van 15 jaar net weer op mezelf gaan wonen. Door mijn ziekte veranderde ik in heel korte tijd van een actieve, gezonde ondernemende vrouw in een ernstig ziek, zwak en labiel persoon. Vanaf toen werd mijn leven gedomineerd door onderzoeken, medische afspraken, ingrijpende behandelingen, pijn en heel veel pillen. Werken lukte al snel niet meer. Dus noodgedwongen en met pijn in mijn hart heb ik al mijn opdrachten overgedragen aan deskundige vakgenoten. Best wel onwerkelijk allemaal. Ik was opeens in een heel verkeerde film beland. Veel stapjes Sinds ik ziek ben geworden heb ik heel veel stappen - nou ja, kleine stapjes - gezet om weer te komen waar ik nu ben. Nu, bijna 1 jaar na mijn laatste behandeling, voel ik me gelukkig een stuk beter. Dat was hard werken. Ik ben
Hoe vaak kan een mens vallen en opstaan? Hoe blijf je hoopvol ook in moeilijke tijden? Hoe trek je jezelf elke keer opnieuw met je haren van de vloer wanneer je opnieuw bent gevallen? Hoe verhef je jezelf opnieuw na de zoveelste tegenslag? Ook wanneer je moe, ziek, zwak en verdrietig bent? Niet om jezelf of anderen te bewijzen dat je een veerkrachtig mens bent, maar omdat je beseft dat aangeslagen in de put blijven liggen niet de bedoeling van je leven is en omdat je jezelf een beter leven gunt. Daarover gaat deze 3 e (ena-laatste) blog in de reeks over vallen en opstaan. Opnieuw gevallen Precies in deze situatie bevind ik me nu. De tijdbom in mijn lichaam is opnieuw ontploft. De kanker is terug in mijn lichaam. Na bijna 3 jaar kankervrij ben ik opnieuw gevallen. En opnieuw is het beangstigend want mijn fysieke klachten nemen in rap tempo toe, dus ook mijn beperkingen en ik voel me niet goed. Oei, wat gaat dat snel. Eind juli maakte ik nog een fijne fietstocht in Nederland en een maa
Eerst kreeg mijn moeder het Mijn verhaal over kanker begint eigenlijk niet bij mij, maar bij mijn moeder. Zij stierf op 52-jarige leeftijd aan uitgezaaide darmkanker. Ik was toen 21, mijn broers 19 en 17 jaar. Dat was voor ons gezin een traumatische gebeurtenis. We waren er allemaal kapot van. Het voelde alsof mijn verdriet en gemis nooit over zouden gaan. En heel lang heb ik gedacht ‘ik word niet ouder dan 52’. Van verdriet naar vertrouwen Natuurlijk sleet mijn verdriet in de loop van de jaren en kon ik op een gegeven moment weer genieten van alle fijne nieuwe dingen in mijn leven: lieve partners, kinderen, interessant werk, goede vrienden, nieuwe hobby’s enzovoorts. Naarmate ik ouder werd kreeg ik langzamerhand meer vertrouwen in mijn levensverwachting. 70 of 75 worden leek me wel een haalbare kaart. Mijn opa en oma van moederszijde zijn immers 84 en 87 jaar geworden en mijn vader 85! Hier en nu Is er iets veranderd in mijn situatie waardoor ik in de loop van de tijd positiev
100% Om maar meteen met de deur in huis te vallen: het UWV heeft mij (voorlopig) 100% arbeidsongeschikt verklaard. Weliswaar met als prognose ‘verder herstel mogelijk’, maar toch niet fijn. Liever had ik hier willen schrijven dat ik weer helemaal fit en volop aan het werk ben. Maar niet dus. Dat is flink balen! Ik ben verdrietig en teleurgesteld. En tegelijkertijd ook opgelucht. Die mixed feelings en hoe hiermee om te gaan, deel ik graag met jullie. Dreigende bui Vanaf mijn 2 e ziektejaar zag ik de WIA-bui al hangen. Zo'n grote donkere wolk die je al van verre ziet aankomen en waarbij schuilen niet goed mogelijk is. Er ging iets dreigends en onvermijdelijks vanuit. Want na 104 weken houdt de Ziektewet echt op en dan volgt de WIA-keuring. Dat wil zeggen eerst een beoordelingsgesprek met een UWV-verzekeringsarts en daarna met een arbeidsdeskundige. Vooral het feit dat mensen die je niet kent op basis van 2 telefonisch interviews bepalen of ze jou wel/niet/in een bepaalde mat
Rottig behandeltraject Ken je dat gevoel? Dat je heel graag iets wil, maar niet met alle consequenties die daarbij horen? Bijvoorbeeld WEL een andere baan, maar NIET jezelf daarvoor hoeven in te spannen? WEL beter worden maar NIET dat rottige behandeltraject? Met mijn behandeltraject had ik het afgelopen jaar een haat-liefde verhouding. Wellicht een deel van mijn lezers ook? Daarom wil ik graag met jullie delen hoe ik me daarin staande heb gehouden. Kort samengevat was dit mijn behandeltraject: 3 lange chemodagen, 1 dag operatie - voor medisch geïnteresseerden ‘interval debulking plus HIPEC’ - en daarna nog 3 lange chemodagen. Oh ja, en ook nog 2 x een ascites drainage, diverse echo’s, CT-scans, inwendige gynaecologisch onderzoeken, een mammografie, heel veel bloedprikken en heel veel pillen. Ofwel anno 2019 het favoriete behandeltraject van gynaecologen voor eierstokkanker fase 3C. Wees gerust, ik ga jullie verder niet belasten met gedetailleerde medische shit. Daar is van
Eindigheid van het leven De eindigheid van mijn leven houdt me momenteel nogal bezig. Het tempo waarin de kanker steeds opnieuw terrein wint in mijn lichaam beangstigt me. Mijn houdbaarheidsdatum ligt daarom misschien dichterbij dan we vermoeden. Vandaar deze blog over schaarse, kostbare tijd. Gelukkig zijn er ook nog steeds behandelmogelijkheden. Die grijp ik dus graag aan. Binnenkort start mijn volgende chemotraject. Hopelijk blijf ik daardoor voorlopig nog even palliatief en word ik nog niet terminaal. De deskundigen Over tijd in relatie tot ziekte en sterfelijkheid zijn de afgelopen jaren mooie, wijze dingen geschreven. Om mezelf en jullie te inspireren en bemoedigen deel ik mijn vondsten graag met jullie. Zijnsvergetelheid Fokke Obbema, journalist, redacteur en schrijver, interviewde voor zijn nieuwste boek ‘Stervelingen’ (1) een aantal mensen over hun ervaringen met sterfelijkheid. Hij sprak o.a. met journalist, schrijver en redacteur Koen Haegens. Sinds een ingri
Ik respecteer jouw gedachten en gevoelens omtrent de rouw die jij momenteel ervaart in jouw leven. Je kunt het mooi verwoorden, en er zullen mensen zijn die zich hierin herkennen. Ikzelf herken me er, als chronisch zieke, niet in. Ik wil graag reageren op 'Volgens het Christelijke geloof is ons leven niets meer dan leven met een gestadige dood. Ofwel het leven als een voortdurend sterven. Met als grootste troost dat wij vanaf onze geboorte, tijdens ons leven, bij ons sterven en ook daarna verbonden zijn en blijven met God. ‘Wij leven en sterven verbonden met God onze Heer (DNB. Romeinen 14:8)(3)’.
BeantwoordenVerwijderenIk denk dat je met 'Christelijk geloof' een kerkelijk instituut bedoeld, aangezien hetgeen je schrijft niet overeenkomt met wat er in de Bijbel, Gods Woord, staat. Ik lees nergens in de Bijbel dat wij voortdurend sterven. Gelukkig niet. Onze oude, natuurlijke mens, is met Christus gestorven aan het kruis. Christus is als eerste opgestaan (wedergeboren) in een nieuwe Schepping. Ieder mens dat gelooft in Christus, als opgestane Zoon van God, is ook wedergeboren in die nieuwe Schepping, doordat de Geest van God in hem/haar is komen wonen. Samen met Christus gestorven, en mee opgestaan, en mede met Hem in de Hemel gezet (Efeze 2; 6). Als een heel nieuw schepsel. Dat nieuwe leven is voor eeuwig.(Romeinen 8:11) Een gelovige heeft een oude mens, het vlees, dat hier rondloopt, en een nieuwe mens in Christus. Gelovigen zijn dus (geestelijk) met Hem gestorven en opgestaan, en mede met Hem in de Hemel gezet. Nu al. Alleen merken wij daar nog niks van. Pijn, en verdriet, en lijden, en onmacht, en frustratie, zijn inherent aan deze oude Schepping waarin ons vlees, onze oude mens, nog rondloopt. Maar ook al zeggen ons gevoel, en onze gedachten, en bevindingen iets anders; wij als gelovigen, zijn kinderen van God. Hij strooit niet met ziekte, pijn en verdriet. God verzoekt niemand.(Jakobus1:13) Dat kan Hij niet eens; dat is strijdig met Zijn Wezen. Maar Hij gebruikt de verzoekingen wél om ons geloof te beproeven. Dat zal straks Loon oftewel Erfenis opleveren. Hij zorgt voor Zijn kinderen, Hij weet exact wat zij nodig hebben voor de eeuwige toekomst, en zal ze niet beproeven boven hun kunnen. Hij laat ons nooit los. En geen enkel lijden is zinloos. De Heere Jezus heeft in Zijn aardse leven flink geleden. Hij hield dit vol door ‘over het kruis heen te kijken’. Hij keek naar de Heerlijkheid Die Hem te wachten stond. Daarin is Hij mijn voorbeeld. Hij is Zélf mens geweest, dus weet als geen ander hoe ik mij voel. Ik kan al mijn pijn, en moeite, in Zijn Hand geven, in vertrouwen dat Hij zal helpen dragen. Hij bemoedigt mij via Zijn Woord, de Bijbel. En als ik straks sterf, mijn ogen sluit hier in deze stoffelijke wereld, doe ik ze direct weer open in de geestelijke wereld. Daar waar mijn échte leven gaat beginnen. We lopen hier slechts stage, leven is een leerschool. Via vernedering, verhoogd worden, is een Bijbels principe. Via kribbe, kruis naar Kroon.
Lieve Sylvia dank voor je uitgebreide reactie op mijn blog. Ik realiseer me dat het niet slim is om te spreken van 'De Christelijke leer'. Want in het Christelijke geloof zijn verschillende stromingen en uiteenlopende geloofsinterpretaties. Daarmee heb ik mij onbedoeld op glad ijs begeven. Ik wil geenszins de indruk wekken 'de Christelijke waarheid' in pacht te hebben of die te prediken want dat is niet mijn expertise. Ik bewonder de manier waarop jij steun put uit jouw Geloof. Dat probeer ik op mijn manier, maar dan langs een ander pad, ook te doen. Want hoe troostrijk is het dat er Een is die al van ons hield al voordat wij geboren waren en die over ons waakt, over de grenzen van het leven heen. God zij met ons!
BeantwoordenVerwijderen